Η εισαγωγή των στερεών τροφών είναι μια διαδικασία που συμπεριλαμβάνει την ομαλή αντικατάσταση του γάλακτος του μωρού σας με θρεπτικές τροφές που θα το γεμίσουν ενέργεια και θα ενθαρρύνουν την καλύτερη δυνατή ανάπτυξη, σωματική και διανοητική.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η εισαγωγή των στερεών τροφών στα βρέφη συνιστάται να γίνεται στο 2ο εξάμηνο της ζωής ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται πριν τη συμπλήρωση των 4 μηνών ζωής. Τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους για να έχουν ιδανική αύξηση, ανάπτυξη και υγεία. Μετά την περίοδο αυτή θα πρέπει να λαμβάνουν συμπληρωματική τροφή ώστε να καλυφθούν οι αυξανόμενες διατροφικές ανάγκες, ενώ παράλληλα συνεχίζουν το μητρικό θηλασμό έως τα 2 χρόνια ζωής ή περισσότερο.
Σημεία ετοιμότητας του βρέφους
Προτού αρχίσετε να δίνετε στο μωρό σας στερεά είναι χρήσιμο να γνωρίζετε κάποια σημεία ετοιμότητας. Βασική προϋπόθεση για την έναρξη των στερεών τροφών είναι η νευροαναπτυξιακή ετοιμότητα του βρέφους η οποία αναγνωρίζεται από τα εξής ορόσημα:
- Μπορεί να καθίσει με ελάχιστη υποστήριξη
- Στηρίζει καλά το κεφάλι στην καθιστή θέση
- Αναγνωρίζει το κουτάλι και το δέχεται χωρίς να σπρώχνει τη γλώσσα προς τα έξω
- Δείχνει ενδιαφέρον για τις τροφές και ανοίγει το στόμα όταν του προσφέρονται
- Καταπίνει την τροφή χωρίς να πνίγεται
Ως γονιός, είστε ο καλύτερος κριτής για το πότε το μωρό σας είναι έτοιμο να αρχίσει να τρώει κι άλλες τροφές εκτός από το γάλα, ποτέ όμως μην ξεκινήσετε πριν από τους 4 μήνες ζωής, καθώς το πεπτικό σύστημα του μωρού σας δεν είναι αρκετά ώριμο.
Συμβουλές για την εισαγωγή των στερεών τροφών στα βρέφη
Σε αντίθεση με την παλαιότερη επικρατούσα άποψη, ΔΕΝ υπάρχει καθορισμένη σειρά εισαγωγής των τροφίμων. Η επιλογή της σειράς των τροφών ποικίλει και συχνά καθορίζεται από τις διατροφικές συνήθειες της οικογένειας, τις πολιτισμικές και θρησκευτικές παραδόσεις ενός πληθυσμού, καθώς και από την εποχικότητα των τροφίμων (π.χ. φρούτα, λαχανικά). Ωστόσο , προτείνεται πρώτα η εισαγωγή τροφών που αποτελούν πλούσιες πηγές σιδήρου, ιδιαίτερα στα αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη, όπως το κόκκινο και το λευκό κρέας και το ψάρι.
- Αρχικά, συστήνεται η εισαγωγή μικρής ποσότητας συνδυασμού τροφών με σταδιακή αύξηση της ποικιλίας, ποσότητας και συχνότητας κατανάλωσης.
- Δεν χρειάζεται να καθυστερήσει η εισαγωγή των βασικών ομάδων τροφίμων και των κοινών αλλεργιογόνων (π.χ. ψάρι, γαλακτοκομικά, αυγό, ίχνη ξηρών καρπών).
- Η εισαγωγή τροφίμων που περιέχουν γλουτένη (π.χ. σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη) γίνεται χρονικά όπως και τα υπόλοιπα τρόφιμα αλλά σε μικρές ποσότητες καθ’ όλο το 1ο έτος ζωής.
- Ο βασικός κανόνας εισαγωγής των στερεών είναι η κάθε νέα τροφή να εισάγεται μόνη της και για χρονικό διάστημα 2-3 ημερών πριν την εισαγωγή καινούριας τροφής. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να αναγνωρίσουμε αλλεργία ή δυσανεξία σε κάποια τροφή αλλά και να δώσουμε χρόνο στο μωρό να συνηθίσει τις νέες γεύσεις.
! Το βρέφος μπορεί να χρειαστεί να δοκιμάσει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8-10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της, γι’αυτό και πρέπει να ενθαρρύνονται οι γονείς να επιμένουν στην προσφορά μιας νέας τροφής.
- Τα βρέφη έχουν έμφυτη προτίμηση για τις γλυκές και αλμυρές γεύσεις και απέχθεια για τις πικρές, ωστόσο οι προτιμήσεις για υγιεινές τροφές μπορούν να καλλιεργηθούν. Γι’αυτό το λόγο συστήνεται η εισαγωγή ποικιλίας τροφών με διαφορετικές γεύσεις και αρώματα ώστε να εξασφαλίζεται η πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και η ευκολότερη αποδοχή των τροφίμων στη συνέχεια.
Πότε ξεκινάμε και τί ποσότητες δίνουμε;
- Τα βήματα για την εισαγωγή των στερεών τροφών δεν είναι απόλυτα και μπορεί να ανακαλύψετε πως το δικό σας μωρό προχωράει πιο αργά ή πιο γρήγορα από άλλα μωρά αντίστοιχης ηλικίας. Επίσης, κάποιες μέρες μπορεί να είναι καλύτερες από άλλες και θα υπάρχουν φορές που το γάλα θα είναι το μόνο που θέλει.
- Διαλέξτε μια στιγμή της ημέρας που το μωρό είναι καλοδιάθετο, δεν θα είναι εκνευρισμένο από την πείνα, μπορεί όμως να έχει αρχίσει να πεινάει.
- Δημιουργείστε τη σωστή ατμόσφαιρα και επιλέξτε την κατάλληλη στιγμή για να είναι επιτυχημένη. Μην απογοητευτείτε αν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα σχεδιάσατε. Κάποια μωρά τρώνε πρόθυμα τις πρώτες μπουκιές, ενώ άλλα λίγο πιο διστακτικά. Οπωσδήποτε αποφύγετε τη σύνδεση του φαγητού με τη χρήση οθονών!
- Ταϊστε το μωρό σε καθιστή και αναπαυτική θέση και με τα κατάλληλα σκεύη για την ηλικία του.
- Αρχικά, προσφέρετε μικρές ποσότητες από κάθε τροφή τις οποίες σταδιακά αυξάνετε, ακολουθώντας τις ανάγκες του βρέφους, ενώ παράλληλα μειώνεται η ποσότητα του προσλαμβανόμενου γάλατος (περίπου 500 ml στον 1ο χρόνο ζωής). Θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να μην αντικαθίστανται γεύματα στερεών τροφών με γάλα.
- Τα αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη ενθαρρύνονται να θηλάζουν κατ’ απαίτηση και στο 2ο εξάμηνο της ζωής ταυτόχρονα με την επαρκή πρόσληψη στερεών τροφών.
- Δεν υπάρχουν συστάσεις για το μέγεθος της μερίδας, καθώς κάθε μωρό τρώει διαφορετική ποσότητα. Προσπαθείστε να πηγαίνετε με το ρυθμό του και αφήστε την πείνα και το ενδιαφέρον του να υποδείξουν πόσο πολύ θα φάει. Μάθετε να αναγνωρίζετε πότε πεινάει και πότε έχει χορτάσει.
Υφή των τροφίμων
Η υφή των τροφίμων προσαρμόζεται στις αναπτυξιακές δεξιότητες του βρέφους:
- Αρχικά ξεκινάμε με αλεσμένες τροφές οι οποίες σταδιακά αντικαθίστανται με ψιλοκομμένες όσο το παιδί μεγαλώνει και στη συνέχεια με κομμάτια που το βρέφος μπορεί να πιάσει και να καταναλώσει μόνο του.
- Μέχρι το 10ο μήνα ζωής συνιστάται να έχει σταματήσει η πολτοποίηση των τροφών. Δε θα δεχτούν όλα τα μωρά εύκολα τα κομματάκια στο φαγητό τους, τα περισσότερα όμως θα μάθουν να διαχειρίζονται μια ποικιλία από υφές εάν επιμείνετε.
- Τα φαγητά που μπορεί να φάει το μωρό σας με το χέρι του είναι ένας ιδανικός τρόπος να εισάγετε νέες υφές, γεύσεις και θρεπτικά συστατικά. Οι ασφαλείς πρώτες τροφές είναι αυτές που λιώνουν ανάμεσα στον αντίχειρα και στο δείκτη σας.
- Ορισμένα βρέφη δεν δείχνουν προτίμηση σε κρέμες και κουτάλι αλλά προτιμούν από την αρχή ή από πολύ νωρίς τροφές μαλακές αλλά σχηματισμένες και με το χέρι. Η καθοδηγούμενη από το μωρό εισαγωγή στερεών τροφών (baby led weaning) γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Η μέθοδος αυτή παραλείπει το τάισμα από τον γονιό και την πολτοποίηση και το μωρό τρώει μόνο του, εξερευνώντας νέες γεύσεις και υφές.
Tips για την εισαγωγή στερεών τροφών
- Τροφές που αποφεύγονται κατά τον 1ο χρόνο ζωής:
- -φρέσκο γάλα
- -αλάτι, ζάχαρη και τρόφιμα που τα περιέχουν (π.χ. κρέμες, μπισκότα, επιδόρπια γιαουρτιού)
- -αλλαντικά
- -μέλι
- -χυμοί φρούτων (συμπεριλαμβανομένων και των φρέσκων)
- -τσάι και άλλα αφεψήματα
- -ολόκληροι ξηροί καρποί και ολόκληρα στρογγυλά φρούτα (κίνδυνος πνιγμονής)
- Δεν θα πρέπει να γίνεται περιορισμός του λίπους κάτω του έτους, αφού είναι η κύρια πηγή ενέργειας, λιποδιαλυτών βιταμινών και απαραίτητων λιπαρών οξέων.
- Παράλληλα με την εισαγωγή στερεών τροφών ξεκινούμε να προσφέρουμε στο μωρό νερό, καλύτερα σε εκπαιδευτικό ποτηράκι.
- Μην αφήνετε το βρέφος να τρώει χωρίς την επίβλεψη ενήλικα.
- Με το τέλος του 1ου χρόνου ζωής, το βρέφος μεταβαίνει στη διατροφή της υπόλοιπης οικογένειας που θα πρέπει να είναι υγιεινή και ισορροπημένη, ακολουθώντας τα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής.
